Nieruchomości rolne - ułatwienia
INFORMACJA
DOTYCZĄCA ZMIANY USTAWY O KSZTAŁTOWANIU USTROJU ROLNEGO (uchwała Senatu z 09 maja 2019 r.)
I. Przedmiot informacji
W dniu 09 maja 2019 r. Senat uchwalił bez poprawek nowelizację ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. z 2018 r., poz. 1405 t.j. wraz późn. zm, dalej: „u.k.u.r.”). Celem nowelizacji u.k.u.r. jest zmniejszenie ograniczeń w obrocie nieruchomościami rolnymi. Na dzień sporządzenia niniejszej informacji ustawa nowelizująca czeka na podpis Prezydenta, wobec czego z dużym prawdopodobieństwem wejdzie do porządku prawnego.
Z uwagi na ograniczoną objętość, niniejsza informacja uwzględnia jedynie najistotniejsze, w ocenie Kancelarii, zmiany w przepisach, z punktu widzenia prowadzonej przez Klientów Kancelarii działalności gospodarczej.
II. Najważniejsze zmiany
1. Złagodzenie wymogu nabywania nieruchomości rolnych wyłącznie przez rolników
Według obowiązujących regulacji, nieruchomość rolną może nabyć co do zasady jedynie rolnik indywidualny. Nowelizacja utrzymuję tę zasadę, natomiast powiększono katalog wyjątków. Zgodnie ze znowelizowanym art. 2a ust. 3 pkt 1a u.k.u.r., podmiot niebędący rolnikiem indywidualnym może nabyć nieruchomość rolną, której powierzchnia jest mniejsza niż 1 ha (poprzednio mógł nabyć nieruchomość rolną o powierzchni mniejszej niż 0,3 ha). Ponadto, wymóg nabycia nieruchomości przez rolnika indywidulanego wyłączono także w przypadku nabycia nieruchomości m.in. w toku postępowania egzekucyjnego i upadłościowego, zniesienia współwłasności, podziału majątku wspólnego po ustaniu małżeństwa, działu spadku, podziału, przekształcenia bądź łączenia spółek prawa handlowego.
2. Skrócenie okresu obowiązkowego prowadzenia gospodarstwa rolnego
Zgodnie z nowelizacją, okres przez który:
- nabywca nieruchomości rolnej musi prowadzić gospodarstwo rolne, w skład którego weszła nabywana nieruchomość,
- nabyta nieruchomość nie może być zbyta ani oddana w posiadanie innym podmiotom,
został skrócony z 10 do 5 lat (art. 2b ust. 1 u.k.u.r.). Sprzedaż lub oddanie w posiadanie nabytej nieruchomości przed upływem 5 lat będzie możliwe za zgodą dyrektora KOWR (Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa) wyrażoną w formie decyzji administracyjnej (art. 2b ust. 3), a nie jak obecnie w wyniku orzeczenia sądu. W założeniu uzyskanie takiej zgody w formie decyzji administracyjnej zamiast orzeczenia sądowego ma być prostsze i szybsze.
Doprecyzowano również przypadki, w których nabywca nieruchomości rolnej będzie mógł zbyć lub oddać w posiadanie nieruchomość rolną przed upływem wskazanego 5-letniego okresu i bez konieczności uzyskania zgody KOWR. Wprowadzono możliwości zbycia bez spełnienia ww. wymogu nieruchomości rolnej m.in. nabytej w wyniku dziedziczenia oraz działu spadku lub zapisu windykacyjnego (art. 2b ust. 4 pkt 2 u.k.u.r.) oraz nieruchomości o powierzchni do 1 ha znajdującej się w granicach administracyjnych miast (art. 2b ust. 4 pkt 3 u.k.u.r).
3. Ograniczenie możliwości stosowania prawa pierwokupu przez KOWR
Zgodnie z dotychczasowymi przepisami KOWR działającemu na rzecz Skarbu Państwa przysługuje prawo pierwokupu udziałów i akcji w spółce prawa handlowego, która jest właścicielem nieruchomości rolnej. Nowelizacja ogranicza prawo pierwokupu ww. udziałów i akcji do takich spółek prawa handlowego, które są właścicielami lub użytkownikami wieczystymi nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni co najmniej 5 ha.
Nowelizacja nie wyłącza jednak prawa pierwokupu KOWR względem nieruchomości rolnych znajdujących się w granicach miast, również tych o powierzchni mniejszej niż 1 ha (o których mowa w art. 2b ust. 4 pkt 3 u.k.u.r).
III. Podsumowanie
Jak wynika z powyższego, opisywana nowelizacja wprowadza pewne ułatwienia dla obrotu nieruchomościami rolnymi. Najbardziej istotne zmiany to: dopuszczenie nabywania przez nie-rolników nieruchomości rolnych o powierzchni do 1 ha, skrócenie okresu, w którym nie można sprzedać nieruchomości rolnej z 10 do 5 lat czy też rozszerzenie katalogu sytuacji, w których nie jest wymagana zgoda KOWR na nabycie nieruchomości rolnej. Należy jednak podkreślić, że przepisy w dalszym ciągu przewidują znaczne ograniczenia w obrocie nieruchomościami rolnymi.